Belladonna
Roślina o długiej historii, odwieków uważana za ziele o dużym potencjale leczniczym.
Pokrzyk wilcza jagoda (łac. Atropa belladonna) roślina bez wątpienia piękna, niemniej wymagająca zachowania ostrożności w stosowaniu. Od wieków uważana za ziele o dużym potencjale leczniczym i wykorzystywana w medycynie ludowej, obecnie uprawiana jest głównie na potrzeby firm farmaceutycznych. Uwaga: pokrzyk wilcza jagoda zaliczany jest do roślin trujących dla człowieka. Szczególnie spożycie jej czarnych jagód, wyglądem przypominających małe wisienki, może nam poważnie zaszkodzić.
Belladonna: roślina o długiej historii
Pokrzyk wilcza jagoda znany i stosowany był już w starożytnej Mezopotamii. W średniowieczu, w XIII wieku, św. Hildegarda zalecała stosowanie go w postaci maści na ból zęba. W jej pismach roślina nosi nazwę „dolo”. Dopiero w XVI wieku Belladonna zyskała swoją obecną nazwę i została dokładnie opisana. Utraciła wówczas sławę rośliny niebezpiecznej, by stać się rośliną leczniczą, uprawianą w ogrodach aptecznych.
Pochodzenie nazwy - Atropa Belladonna
Łacińska nazwa pokrzyku: Atropa belladonna składa się z dwóch słów: Atropa pochodzącego od « Atropos » oraz belladonna oznaczającego po włosku “piękna kobieta”. Atropos to imię jednej z trzech bogiń przeznaczenia (Mojr) w mitologii greckiej. Według legendy to ona była tą boginią, która przecinała nić życia ludzkiego. Pokrzyk wilcza jagoda zawdzięcza więc nazwę Atropa swoim toksycznym właściwościom. Natomiast określenie belladonna wzięło się stąd, że w XVI wieku Włoszki używały jagód pokrzyku do sporządzania kropli do oczu. Wyciąg taki, po wpuszczeniu kilku kropli do oczu, rozświetlał je szczególnym blaskiem i nadawał głębi spojrzeniu. Dzisiaj już wiemy, że to nienaturalne rozszerzenie źrenic było spowodowane obecnymi w roślinie alkaloidami*.
Jak rozpoznać pokrzyk wilczą jagodę?
Pokrzyk wilcza jagoda to wieloletnia roślina z rodziny Solanaceae (psiankowatych), której łodygi mogą dorastać do 1,5 metra wysokości. Posiada owalne liście nierównej wielkości, często występujące parami. Kwiaty Belladonny przybierają kształt dzwonka w odcieniach fioletowawo-brązowych lub żółto-brązowych. Owocami są czarne, błyszczące jagody wielkości małej wiśni. W Niemczech Belladonna określana jest niekiedy jako „tollkirsche”, co tłumaczy się jako „szalona wiśnia”, w nawiązaniu do toksycznego działania rośliny.
Gdzie rośnie Belladonna?
We Francji pokrzyk wilcza jagoda rzadko rośnie w stanie dzikim. Czasem znaleźć go można na polanach lub gruzowiskach, gdzie występują idealne dla jego wzrostu gleby wapienne. Występuje w całej Europie Środkowej i Południowej, Azji Zachodniej i Afryce Północnej. Ze względu na swoje znaczenie w przemyśle farmaceutycznym Belladonna jest uprawiana w wielu krajach. We Francji jej uprawy są zlokalizowane w regionie Fontainebleau i Anjou. Poza Francją, Belladonna uprawiana jest głównie w Europie Środkowej (Polska i Węgry) oraz w Europie Wschodniej (Bułgaria, Jugosławia, Rosja).
Belladonna: Zachowaj ostrożność
Za toksyczność Pokrzyku wilczej jagody odpowiedzialny jest alkaloid* o nazwie hioscyjamina. Substancja ta hamuje działanie przywspółczulnego układu nerwowego, powodując między innymi rozszerzenie źrenic i przyspieszenie akcji serca. Pokrzyk wilcza jagoda zawiera również dwa inne alkaloidy* – atropinę i niewielkie ilości skopolaminy – a z innych związków także kumarynę i znaczną ilość soli mineralnych. Wszystkie części Belladonny są trujące, przy czym należy szczególnie uważać na jagody, zwłaszcza w kontekście przypadkowego ich spożycia. Dotyczy to głównie dzieci, które z reguły myślą, że jagody są jadalne. Połknięcie nawet kilku jagód może mieć zgubne konsekwencje.
Pokrzyk wilcza jagoda, pod nazwą Belladonna, jest szeroko wykorzystywany w leczeniu homeopatycznym. Tu, jako silnie rozcieńczony produkt leczniczy, stanowi całkowicie bezpieczny środek, niezwykle pomocny w wielu dolegliwościach. Jako lek homeopatyczny, działa szybko i skutecznie likwiduje objawy chorobowe.
Uprawa Belladonny
Uprawa pokrzyku wilczej jagody umożliwia wyjście naprzeciw potrzebom firm farmaceutycznych, jak również pozwala uzyskać ulepszone i bogatsze w alkaloidy* rośliny o bardziej stabilnej jakości. Zbiór przeprowadza się na początku kwitnienia, w czerwcu i w lipcu. Roślinę odcina się kilka centymetrów nad ziemią. Korzenie zbiera się natomiast jesienią, wyrywając 2-3 letnie rośliny. Suszenie surowca musi nastąpić bardzo szybko po zbiorach. Tylko w ten sposób można uniknąć ewentualnych niekorzystnych zmian zachodzących w składnikach aktywnych. Liście układa się cienkimi warstwami i poddaje intensywnej wentylacji przez kilka godzin. Korzenie natomiast tnie się poprzecznie lub podłużnie, aby ułatwić ich wysychanie.
* Alkaloidy to zasadowe związki organiczne zawierające azot, w większości pochodzenia roślinnego. Ich odkrycie pod koniec XIX wieku umożliwiło opracowanie wielu leków.